نگاهی به مضرات استفاده از گوش پاک کن

نگاهی به مضرات استفاده از گوش پاک کن / بعضی وقت ها نظافت مضر است

نویسنده: دکتر ابراهیم رزم پا

گوش پاک کن وسیله یی جهت تمیز کردن لاله گوش، بین انگشتان پا استعمال داروها در نواحی باز و تمیز کردن آرایش دور چشم ها است. این وسیله برای پاک کردن گوش نیست ولی متاسفانه غالباً در کشورمان از این وسیله به عنوان گوش پاک کن استفاده می شود که این مساله ناشی از نقص آگاهی مردم است

گاهی وقت ها اسم اجسام سنخیتی با کارایی آنها ندارد. این عدم تطابق اسم ها می تواند عوارض جبران ناپذیری برجا بگذارد. گوش پاک کن یکی از نمونه های این معضل است. موردی که نه تنها مردم عادی بلکه مسوولان بهداشتی جامعه به آن توجهی ندارند تا جایی که داروخانه ها حتی در صورت آگاهی از مصرف نابجای آن توسط مشتری در جهت افزایش آگاهی افراد تلاشی نمی کنند. داستان از اینجا شروع می شود که غده های موجود در مجرای گوش ماده یی به نام موم یا سرومن تولید می کنند که نقش محافظت از مجرای خارجی گوش را بر عهده دارد )مجرایی که از پرده گوش به محیط بیرون از گوش کشیده شده است(. میزان تولید موم در افراد مختلف متفاوت است . در بعضی از افراد، تولید موم کم بوده و هیچگاه به طور محسوس در گوش جمع نمی شود. اما در برخی دیگر، تولید موم آنقدر زیاد است که هرچند ماه مجرای گوش را کاملاً مسدود می کند. بعضی جرم گوش را کثیفی آن فرض کرده و بهداشت گوش را در تمیز کردن مداوم و مکرر مجرای گوش می دانند، به همین منظور به دنبال هر استحمام با گوش پاک کن مجرای گوش را تمیز می کنند. نتایج تحقیقات نشان می دهد بیرون آوردن ماده شمعی و قهوه یی رنگ که از گوش ترشح می شود نه تنها کمکی به نظافت و بهداشت گوش نمی کند بلکه باعث ناراحتی و اختلال در سیستم طبیعی این عضو بدن می شود. استفاده از گوش پاک کن باعث می شود شخص مرتب احساس خارش در محفظه داخلی گوش بکند و به طور مداوم آن را به کار گیرد. استفاده مستمر از گوش پاک کن گاهی موجب ایجاد زخم در گوش و باعث بیماری های مختلف می شود. ترشحات گوش خارجی که به آن جرم یا واکس گوش گفته می شود، به هیچ وجه آلوده و کثیف نیستند. این ترشحات، در واقع یک سری از ترشحات طبیعی و ضروری بدن هستند که از گوش مراقبت می کنند. همان گونه که همه می دانند جرم گوش زرد رنگ و چرب بوده و دارای حالت چسبندگی است. وجود این جرم برای نرم نگهداشتن و حفظ سلامت مجرای گوش خارجی ضروری است. علاوه بر این، اسیدیته این ترشحات مانع از رشد باکتری و قارچ می شود.

همان طور که زیاد بودن و تجمع جرم گوش باعث ناراحتی می شود: کمبود یا عدم ترشح سرومن باعث مشکلات بیشتری مثل اگزما: خشکی پوست مجرای گوش و زمینه ساز ایجاد عفونت های مختلف گوش می شود. جرم یا «سرومن» گوش بخشی از سیستم دفاعی بدن است که از رشد اغلب میکروارگانیسم ها )میکروب ها و قارچ ها( در مجرای گوش خارجی جلوگیری می کند و با خاصیت چسبندگی که دارد گرد و غبار و ذرات معلق را به خود می گیرد که با خارج شدن جرم از مجرا این ذرات نیز خارج می شوند. جرم گوش به طور طبیعی و خودبه خود به سمت بیرون حرکت کرده و از مجرای گوش خارج می شود بنابراین نیازی به دستکاری برای خروج آن وجود ندارد. البته در برخی از موارد، ترشح بیش از حد به خصوص در افراد مستعد موجب انسداد گوش و کاهش شنوایی می شود که در این صورت بیمار باید جهت شست وشوی گوش و اقدامات لازم به پزشک متخصص مراجعه کند. از فرو بردن اجسامی مانند دسته عینک، سنجاق، سر خودکار و حتی گوش پاک کن در گوش خودداری کنید چون علاوه بر آسیب رساندن به مجرا یا پرده گوش موجب فشرده شدن جرم گوش در ته مجرا می شوند. همچنین در هنگام حمام کردن از فروبردن لیف در مجرای گوش و شستن آن با صابون یا شامپو خودداری کنید، چون مواد شوینده باعث تحریک مجرای گوش می شود و می تواند موجب عفونت گوش شود. بعد از حمام کردن نیز برای خشک کردن مجرای گوش هرگز از گوش پاک کن استفاده نکنید، زیرا گوش پاک کن باعث تجمع و فشرده شدن جرم در انتهای مجرای گوش می شود. علاوه بر این ممکن است پنبه نوک آن داخل مجرا باقی بماند. پس از حمام کردن، برای خشک شدن مجرای گوش، می توانید گوشه یک دستمال نخی را به صورت فتیله در آورده و در ابتدای مجرای گوش قرار دهید. تا بتدریج آب جذب شده و مجرا خشک شود.

جنس گوش پاک کن های موجود

جنس گوش پاک کن های موجود از پنبه است که به دور سر یک پایه چوبی یا پلاستیکی پیچیده شده است. انواع مختلفی از گوش پاک کن وجود دارد که بعضاً کیفیت خوبی نداشته و موقع تمیز کردن قسمت پنبه یی آن جدا می شود.

موارد مصرف گوش پاک کن

گوش پاک کن وسیله یی برای تمیز کردن زخم و استعمال داروها در نواحی باز است. در حقیقت این وسیله برای پاک کردن گوش نیست ولی متاسفانه غالباً در کشورمان از این وسیله به عنوان گوش پاک کن استفاده می شود که این مساله ناشی از نقص آگاهی مردم است. بر اثر فروبردن جسم خارجی در گوش علاوه بر صدمه به پرده گوش خراش های ظریف میکروسکوپی در مجرای گوش ایجاد می شود که به علت وجود میکروب و قارچ در سطح گوش چنانچه فرد زمینه آلودگی را پیدا کند، مبتلابه عفونت گوش خواهد شد. با توجه به اینکه افراد اندازه عمق گوش خود را نمی دانند بنابراین تنها قسمت هایی از گوش خود را پاک می کنند: به این ترتیب ترشح سرومن گوش در قسمت داخلی باعث تشکیل جرم فشرده در بخش های عقب تر مجرای گوش می شود که البته خارج کردن آن مشکل خواهد بود.

عوارض گوش پاک کن

گوش پاک کن های موجود در بازار از جنس پنبه هستند که به دور سر یک پایه چوبی یا پلاستیکی پیچیده شده اند. این ابزارها در انواع و اقسام مختلف با کیفیت های متفاوت عرضه می شوند به طوری که برخی کیفیت خوبی نداشته و موقع تمیز کردن قسمت پنبه یی آن جدا می شود، گوش سالم با داشتن ساختمانی طبیعی خودش را تمیز می کند. استفاده از گوش پاک کن که بین افراد تقریباً مرفه نیز شایع تر است، جز غیربهداشتی بودنش به دلیل اینکه موانع طبیعی را از سر راه ورود عوامل خارجی و میکروب ها بر می دارد توصیه نمی شود.

با تمیز کردن گوش و خارج کردن ماده زرد رنگ و چسبناک از گوش راه ورود عفونت و میکروب به داخل گوش را هموار خواهید کرد. ضمن اینکه ممکن است هنگام استفاده از گوش پاک کن، ضربه ناخواسته فردی که نزدیک شما است باعث پارگی پرده گوش شود. اما خوشبختانه اکثر پارگی های ضربه یی در عرض چند روز یا هفته به شرط اینکه پارگی وسیع نباشد جوش می خورد.

خطرات استفاده از گوش پاک کن

خطرات استفاده از گوش پاک کن یکی دو تا نیست: خصوصاً در بچه ها که نسوج ضعیف تر و حساس تری دارند. در سطح اجتماع بحث های زیادی در مورد استفاده و یا عدم استفاده از گوش پاک کن جهت تمیز کردن گوش وجود دارد. در واقع، شاید بتوان گفت که عبارت گوش پاک کن، فقط یک عبارت مجازی است برای چیزی که موارد کاربرد آن ارتباط کمی با رفع آلودگی گوش دارد. از گوش پاک کن بیشتر جهت تمیز کردن لاله گوش، داخل بینی کودک، بین انگشتان پا، مالیدن پماد بر روی زخم، استعمال داروها در نواحی باز و تمیز کردن آرایش دور چشم ها استفاده می شود، در حالی که بسیاری از مردم بر این باورند که این وسیله صرفاً جهت خارج کردن ترشحات از داخل گوش است. اکثر شما اندازه دقیق عمق گوش را نمی دانید و بنابراین قادر به پاک کردن تمامی قسمت های گوش نیستید. در نتیجه، وارد کردن جسمی نظیر گوش پاک کن موجب فشرده تر شدن این ترشحات در قسمت های عمقی تر مجرا می شود که در این صورت، خروج آنها مشکل تر خواهد بود. علاوه بر این، بررسی ها نشان می دهند کودکانی که جهت رفع خارش و تمیز کردن گوش از وسایلی نظیر سنجاق سر یا گوش پاک کن استفاده می کنند بیش از سایرین در معرض خطر پارگی پرده گوش قرار دارند. استفاده از گوش پاک کن با تضعیف سیستم دفاعی گوش موجب افزایش خطر ابتلابه خشکی و خارش گوش می شود. بهترین روش توصیه شده جهت تمیز کردن گوش خارجی این است که لاله گوش و قسمت بیرونی گوش خارجی را با استفاده از یک پارچه نخی نرم و مرطوب که به دور انگشت اشاره تان پیچیده اید تمیز کنید، بدون آنکه انگشت خود را داخل مجرا ببرید. استفاده از گوش پاک کن به صورت مکرر و طولانی مدت، علاوه بر مستعد کردن گوش به عفونت های میکروبی و قارچی سبب ایجاد حالت خارش مزمن در گوش می شود که در این حالت معمولاً به دنبال خاراندن مداوم مجرای گوش زخمی شده و دچار درد و التهاب می شود.

پیشگیری از تجمع جرم در گوش

از بودن در جاهایی که گرد و غبار هوا زیاد است خودداری کنید. بودن در این نوع مکان ها باعث تولید بیش از اندازه موم گوش می شود. اگر مجبور هستید در مکان های پر گرد و غبار حضور داشته باشید، از گوش پنبه استفاده کنید. ریختن ماهانه ۱ تا ۲ قطره گلیسیرین در گوش ممکن است موم را نرم کرده ، از بروز مجدد انسداد جلوگیری کند. بعد از استحمام نباید از گوش پاک کن استفاده شود. برای خشک کردن گوش بعد از استحمام از سشوار استفاده کنید. باد ملایم و گرم سشوار را به مدت دو دقیقه از فاصله نیم متری به سمت گوش جریان دهید تا گوش خشک شود.

*متخصص گوش و حلق و بینی و فوق تخصص جراحی سر و گردن

ارسالی مژگان مرادیان