گوش و ارتفاع

آیا تاکنون فکر کرده اید که چرا وقتی سوار هواپیما هستید گوش شما کیپ می شود و اگر بینی خود را گرفته، دهانتان را بسته و زور بزنید صدایی شبیه به ” تق” را درگوش خود می شنوید و گوشتان باز می شود؟ آیا تجربه کرده ایدکه اگر با این روش گوش شما باز نشود چه درد گوشی در انتظار شما خواهد بود؟ آیـا تـاکنون فـکر کرده اید که چرا وقتی هواپیما ارتفاع کم می کند بچه ها بی قرار می شوند و گریه می کنند.

مشکل گوش شایعترین شکایت پزشکی مسافران هواپیما است. این ناراحتی ها معمولاً ساده و جزئی است و موقتاً با گرفتگی و درد همراه است.

سه قسمت گوش

گوش بیرونی: لالۀ گوش و کانال گوش مجموعاً گوش بیرونی را تشکیل می دهند. کانال گوش بن بستی است که به پردۀ گوش ختم می شود.

گوش میانی: پردۀ گوش و استخوانچه های گوش بعلاوه فضای پشت پردۀگوش، گوش میانی را تشکیل می دهند. این قسمت از گوش نسبت به تغییرات زیاد فشار محیط می تواند آسیب پذیر باشد.

گوش داخلی: منطقه ای است که سلولهای عصبی شنوایی و تعادلی را در خود جای داده است.

گوش و فشار هوا

گوش میانی عامل مشکلات گوش در حین سفر است. گوش میانی به شکل حفره ای در داخل استخوان گیجگاهی است که نسبت به تغییرات فشار محیط حساس و آسیب پذیر است.

گوش میانی از طریق لوله ای به نام شیپور استاش به حلق راه پیدا می کند. لوله استاش که حالت ارتجاعی دارد در حالت معمول جداره هایش روی یکدیگر خوابیده است. هنگامی که فشار داخل حلق زیاد شود مثل هنگام بلع و یا زور زدن این فشار جدار لولۀ استاش را از همدیگر باز کرده و هوا به گوش میانی می رسد. لازم است بدانید که بهترین حالت پرده گوش وقتی است که فشار دو طرف پرده گوش با یکدیگر (یعنی با فشار محیط اطراف) برابر باشند .

هر چه از سطح زمین بالاتر برویم فشار هوا کمتر می شود پس به هنگام صعود هواپیما فشار محیط کمتر از فشار گوش میانی می شود که در افراد سالم افزایش فشار گوش میانی از طریق شیپور استاش مستهلک می شود تا فشار دو طرف پردۀ گوش برابر شوند. به هنگام نزول هواپیما، موارد ذکر شده برعکس می شود یعنی فشارمحیط به تدریج افزایش می یابد و در نتیجه فشار گوش میانی کمتر از فشار محیط می شود که برای جبران باید شیپور استاش بتواند باز شده و از طریق حلق به پشت پردۀگوش هوا رسانده و فشار دو طرف پرده را یکسان نماید.

سرماخوردگی شایعترین علت مسدود شدن شیپور استاش است. عفونت سینوس ها و آلرژی بینی نیز جزو علل شایع انسداد استاش هستند. به عبارت ساده تر می توان گفت گرفتگی بینی باعث گرفتگی گوش هم می شود. بدلیل اینکه لولۀ استاش کودکان باریک تر از بزرگسالان است انسداد شیپور استاش بیشتر نزد کودکان دیده می شود.

به هنگام مسافرت هوایی گاهی اوقات فشار محیط شدیداً تغییر پیدا می کند. برای اینکه راحت تر باشیم باید شیپور استاش این قابلیت را داشته باشد که مکرراً باز شده و فشار هوای پشت پرده گوش را با فشار محیط یکسان نماید. این امر بویژه هنگامی صدق می کند که هواپیما در حال فرود آمدن است.

در واقع هر موقعیتی که در آن ارتفاع و یا فشار هوا سریعاً تغییر کند برای گوش مشکل ساز خواهد بود. شما ممکن است این حالت را به هنگام سوار شدن آسانسور و یا شیرجه زدن به قسمت های عمیق استخر تجربه کرده باشید. خلبانان و غواصان برای فائق آمدن بر مشکلات فوق الذکر آموزش می بینند . شما نیز می توانید از آن آگاهی داشته باشید.

چگونه کیپی گوش خود را برطرف کنیم؟

به هنگام بلع عضله ای فعال می شود که این عضله شیپور استاش را نیز باز می کند. وقتی شما آدامس می جوید یا آب نباتی می مکید ناخودآگاه تولید بزاق شما و در نتیجه دفعات بلع شما بیشتر می شود و این امر بویژه به هنگام بلند شدن وکم کردن ارتفاع هواپیما برای گوش ها مفید است. خمیازه از آدامس جویدن هم بهتر است. در طول کم کردن ارتفاع و نشستن هواپیما سعی کنید نخوابید زیرا فردی که خوابیده است آب دهانش را قورت نمی دهد.

اگر بلع کردن و خمیازه کشیدن کیپی گوش شما را برطرف نکرد اقدامات زیر را انجام دهید:

– مرحلۀ اول: سوراخ های بینی خود را بادستتان بسته نگه دارید.

– مرحلۀ دوم: با دهانتان دم عمیقی انجام داده و هوا را در سینۀ خود حبس کنید.

– مرحلۀ سوم: دهان خود را ببندید و با استفاده از عضلات دهان خود سعی کنید هوا را از بینی خارج نمایید به طوریکه بامقاومت انگشت شست و اشاره خود روبرو شوید.

وقتی که صدای ” تق ” بلندی را بشنوید نشان دهندۀ این است که عمل شما موفقیت آمیز بوده است. ممکن است به هنگام نزول هواپیما لازم باشد این عمل را چندین بار تکرار نمائید.

روشن است که نوزادان و کودکان کم سن و سال قادر نیستند به روش فوق الذکر گوش خودشان را باز کنند امّـــا اگرآنها مشغول مکیدن سرشیشه یا پستانک باشند همان نتیجه حاصل خواهد شد. لذا به هنگام نزول هواپیما کودک خود را بیدار نگهدارید و سعی کنید با خوراندن شیر یا غذا از بروز مشکلات گوش وی جلوگیری کنید.

هشدارها:

– به هنگام زور زدن و وارد آوردن فشار به گوش توجه داشته باشید که فشار بیش از حد می تواند باعث بروز مشکلاتی جدی برای گوش شود.

– اگر دچار سرماخوردگی، عفونت سینوس ها و یا حملۀ حساسیت بینی هستید بهتر است که مسافرت هوایی خود را تا برطرف شدن موارد فوق به تعویق بیاندازید.

– اگر شما اخیراً تحت عمل جراحی گوش قرار گرفته اید از جراح خودتان در مورد اینکه اولین زمانی که می توانید مسافرت هوایی داشته باشید سؤال کنید.

دربارۀ ضد احتقان ها واسپری های بینی

بسیاری از مسافران هوایی با تجربه قبل از اینکه هواپیما ارتفاعش راکم کند از قرص ها و اسپری های بینی استفاده می کنند. این کار باعث می شود که مخاط داخل بینی آنها جمع و کوچک تر شده و شیپور استاش آنها راحت تر باز شود. مبتلایان به حساسیت بینی باید قبل از پرواز، داروهای ضد آلرژی خود را مصرف کنند.

مبتلایان به بیماری های قلبی، افزایش فشارخون، بیماری های تیروئید، افرادمضطرب و عصبی و خانم های باردار باید از مصرف خودسرانۀ اسپری و قرص های ضد احتقان اجتناب نمایند.

اگر کیپ بودن گوش شما برطرف نشد

حتی پس از فرود نیز شما می توانید زور زدن را به دفعات تکرار کنید. استفادۀ کوتاه مدت از ضد احتقانها مثل قطرۀ نفازولین بینی نیز ممکن است کمک کننده باشد امّـــا توجه داشته باشید که استفاده طولانی مدت از ضد احتقانها مضر است و منجر به احتقان و گرفتگی بینی می شود. چنانچه باز هم مشکل شما برطرف نشد لازم است به متخصص گوش حلق و بینی مراجعه نمائید.

ارساالی:فاطمه رهنما دانشجوی رشته ی کودکان استثنایی (ناشنواوکم شنوا)