آلودگی صوتی، یکی از مشکلات رایج در شهرهای بزرگ است که عواقب زیانباری برای شهروندان به بار می آورد. همچنین کارگران در واحدهای صنعتی و استفاده‌کنندگان از وسایل پخش موسیقی دستی ممکن است در معرض مشکلات شنوایی ناشی از سر و صدای زیاد قرار گیرند. نقصان شنوایی ناشی از سر و صدا یا “ترومای آکوستیک”، مهم ترین علت قابل پیشگیری ناشنوایی دایمی است. اما چگونه دریابیم که در معرض خطر این عارضه هستیم و در مقابل آن چه کنیم؟ تقسیمات گوش گوش به سه قسمت تقسیم می شود: امواج صوتی ابتدا وارد “گوش خارجی ” می شوند که چیزی بیش از یک مجرای غیر فعال جمع‌آوری صداست. در مرحله بعد، این امواج به پرده صماخ برخورد می کنند و سبب ارتعاش آن می شوند.
این ارتعاشات از طریق زنجیره‌ای از استخوان‌های کوچک به گوش میانی منتقل می شود. در نهایت، در گوش داخلی این ارتعاشات به “حلزون” می رسند که با ردیفی از سلول‌های مویی ظریف یا مژک‌ها پوشیده شده است. ارتعاشات ناشی از صدا، نیرویی را بر مژک‌ها وارد می آورد که به صورت تکانه‌های الکتریکی ترجمه و از راه عصب شنوایی به مغز منتقل می شود. اما این مژک‌ها دارای ساختمان‌های ظریفی هستند. صداهای بیش از حد بلند، نیروی شدیدی ایجاد می کند که می تواند به سلول‌های مویی صدمه بزند. این سلول‌ها در برابر آسیبهای خفیف می توانند بهبود پیدا کنند، اما آسیبهای شدید این سلول‌های عصبی را خواهند کشت و سبب نقصان دایمی شنوایی خواهند شد. صداهای بسیار بلند به گوش صدمه خواهند زد، اما برخی از افراد نسبت به دیگران به آسیب صوتی حساس‌ترند. علاوه بر تفاوت‌های ژنتیکی، عوامل محیطی مانند سیگار کشیدن و قرارگیری در معرض فلزات سنگین مانند سرب و حلال‌ها هم ممکن است نقشی در این قضیه داشته باشند. چقدر بلند؟ شدت صدا با واحد دسی‌بل اندازه‌گیری می شود، هر چه شماره دسی‌بل‌ها بیشتر باشد، صدا بلندتر است. توانایی یک صدا در آسیب‌زدن به گوش، بستگی به مدت قرار گرفتن در معرض صدا و نیز شدت صدا دارد. برای مثال، تاثیر چهار ساعت قرار گرفتن در معرض صدایی با بلندی ۸۸ دسی‌بل، به همان اندازه هشت ساعت قرار گرفتن در معرض صدای ۸۵ دسی‌بل است. صدای یک شلیک گلوله منفرد به اندازه ۴۰ ساعت شنیدن صدایی به بلندی ۹۰ دسی‌بل است. اما چه اندازه بلندی صدا برای شنوایی شما خطرناک است؟ همانطور که گفته شد، هم شدت صدا مهم است و هم زمان قرارگیری در معرض صدا. صداهای زیر ۷۵ دسی‌بل اصولا بی خطر محسوب می شوند، اما هشت ساعت قرارگرفتن در معرض صدای در حد ۸۵ دسی‌بل ممکن است خطرناک باشد. علایم هشدار دهنده اغلب نقصان شنوایی ناشی از سر و صدا، با بروز مشکل در شنیدن صداهای با فرکانس بالا آغاز می شود و سپس با شدت یافتن آن، فرکانس‌های پایین‌تر هم شنیده نمی شوند. هر دو گوش اغلب به اندازه یکسان گرفتار می شوند، اما ممکن است یک گوش به منبع صدای آسیب‌رسان نزدیک تر باشد، بنابراین نقصان شنوایی ایجاد شده ممکن است شکل نامتقارن به خود بگیرد. هنگامی که شنوایی شما در اثر سر و صدا از بین برود، دیگر قابل برگشت نیست و تنها راه علاج، استفاده از سمعک است. سمعک هر صدایی را که عصب شنوایی شما هنوز می تواند تشخیص دهد، تقویت می کند. برای همین مهم است که نشانه‌های اولیه نقصان شنوایی ناشی از سر و صدا تشخیص داده شود. اگر گوش‌های شما پس از قرار گرفتن در معرض سر و صدا زنگ بزند یا وزوز کند، به معنای آن است که این صدا آنقدر بلند بوده است که توانسته به شنوایی شما آسیب بزند و اگر این سر و صدا سبب دردناک شدن شنوایی یا نشنیدن و دور شدن صداها برای ساعت‌ها و روزها شود، به معنای آن است که سلول‌های مژکی گوش شما از هم اکنون دچار مشکل شده است. اگر شما باز هم در معرض سر و صدا قرار گیرید، احتمالا دچار ناشنوایی دایمی خواهید شد. چه کسانی در معرض خطر هستند؟ هرکسی در معرض صدای بلند قرار گیرد، احتمال آسیب شنوایی در او وجود دارد. اگر صدای پس‌زمینه‌ای در محیط موجب شود که شما برای فهماندن منظورتان به فردی که در فاصله ی نیم متری از شما قرار دارد، فریاد بزنید، این سر و صدا آنقدر بلند هست که به شنوایی شما آسیب برساند. شایع‌ترین علت ناشنوایی ناشی از سر و صدا، برخی مشاغل است. کارگران ساختمانی، آتش‌نشانان، مأموران پلیس، کارگران کارخانه، کارکنان نظامی، کشاورزان و رانندگان کامیون در معرض خطر هستند. طرفداران تیم‌های ورزشی که در استادیوم‌ها حضور پیدا می کنند، نیز اغلب سر و صدای زیادی تولید می کنند و این سر و صدا ممکن است کارگران استادیوم و طرفداران تیم‌ها را در بسیاری از بازی‌ها در معرض خطر قرار دهد. موسیقی‌دانان هم در معرض خطر هستند. بسیاری از نوازندگان موسیقی کلاسیک از گوشی در حین اجراهای ارکستری استفاده می کنند. استریوهای شخصی یک تهدید خاص برای نسل جوان است. طول عمر زیاد باتری این استریو‌ها، به معنای آن است که ساعت‌ها می توان به آنها گوش داد و ظرفیت بالای آنها امکان شنیدن مداوم موسیقی را فراهم می آورد. هدفون‌های درون گوشی که امروزه جایگزین هدفون‌های بزرگ روی گوشی شده‌اند، این مشکل را با متمرکز کردن مستقیم صدا بر روی گوش بدتر می کنند. چه کار باید کرد؟ ابتدا، صدای موسیقی را کم کنید و وسایل صوتی خود را تنظیم کنید یا در کنسرت‌های پُر سر و صدا، جایی دور از صحنه بنشینید. حتی اگر نمی توانید از سر و صدا دوری کنید، شما می توانید گوش‌هایتان را محافظت کنید. اگر به طور اتفاقی در معرض صداهای بلند قرار گرفتید، از گوشی‌های داخل گوشی یا “پلاگ گوشی” یک بار مصرف استفاده کنید، اما اگر به طور مکرر در معرض سر و صدای زیاد هستید، بهتر است گوشی‌های مخصوصی برای خود سفارش دهید. برای محافظت در محیط خارج خانه یا در محیط کار از گوشی‌های روگوشی استفاده کنید و برای حداکثر حفاظت می توانید از هردوی آنها استفاده کنید. این گوشی‌ها در صورتی که به طور صحیح استفاده شوند، می توانند ۱۵ تا ۴۹ دسی‌بل از بلندی صدا بکاهند. گرچه ممکن است به گوش زدن آنها برایتان آزارنده باشد، یا زیبا به نظر نرسد، اما استفاده موقت از این گوشی‌ها، بهتر از آن است که مجبور شوید برای سال‌ها سمعک به گوش بگذارید.
ارسالی خانم سیما وزیری دانشجوی گفتار درمانی
دیدگاه‌ها