مقاله پژوهشی ساخت و تعیین اعتبار محتوایی آزمون توانا برای تعیین سطح مهارت‏های شنوایی کودکان کم‏شنوای ۴-۳ ساله فارسی‏زبان

مقاله پژوهشی

ساخت و تعیین اعتبار محتوایی آزمون توانا برای تعیین سطح مهارت‏های شنوایی کودکان کم‏شنوای ۴-۳ ساله فارسی‏زبان

فرنوش جاراللهی۱ ـ دکتر یحیی مدرسی۲ ـ محمدرضا کیهانی

۱ـ گروه شنوایی­شناسی، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران

۲ـ گروه زبان­شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

۳ـ گروه آمار، دانشکده علوم توانبخشی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران

چکیده

زمینه و هدف: تعیین مهارت­های شنوایی کودکان کم­شنوا توسط آزمونی معتبر قبل از شروع تربیت شنوایی حائز اهمیت است. هر چند آزمون­های متنوع غیر­فارسی و نیز آزمون­های محدود فارسی برای سنین ۵ سال به بالا موجود است، اما آزمون معتبری برای تعیین مهارت­های شنوایی کودکان کم­شنوای کمتر از ۵ سال در تربیت شنوایی موجود نیست. بر این اساس، هدف از این پژوهش ساخت آزمونی به­عنوان ابزار اندازه­گیری این مهارت­های کودکان کم­شنوای ۴-۳ ساله بود.

روش بررسی: این مطالعه از نوع ساخت آزمون است که در آن آزمونی برای تعیین مهارت­های شنوایی کودکان کم­شنوای ۴-۳ ساله ساخته شد و آزمون توانا نام گرفت. چارچوب کلی آن را چهار زیر­آزمون آگاهی از وجود صدا، تمایزگذاری، شناسایی اصوات و درک جمله تشکیل می­دهد که برای ساخت آن از مجموعه واژگان کودکان ۴-۳ ساله شنوا و کم­شنوا استفاده شد. اعتبار محتوایی آن توسط هفت صاحب­نظر از طریق پرسش­نامه به­دست آمد. زیر­آزمون­های اول تا چهارم آزمون توانا به­ترتیب حاوی ۱۰، ۱۰، ۸ و ۶ یعنی جمعاًً ۳۴ ماده آزمون می­باشد.

یافته ­ها: اعتبار محتوایی زیر­آزمون­های آزمون توانا به­ترتیب ۱۰۰ درصد، ۸۳ درصد، ۹۶ درصد و ۹۵ درصد و کل آزمون ۹۴ درصد به­دست آمد. میانگین زمان اجرای آزمون ۸۲ دقیقه بود.

نتیجه­گیری: اعتبار محتوایی آزمون توانا با ۹۴ درصد، در مقایسه با آزمون مدرس (۹۷%) و آزمون مظاهریزدی (۸۸%)، از نظر آماری قابل اعتماد است.

واژگان کلیدی: مهارت شنوایی، تربیت شنوایی، کودکان کم­شنوا، اعتبار محتوایی، آزمون ملاکی، آزمون توانا

(دریافت مقاله: ۲۱/۱۱/۸۷، پذیرش: ۲/۸/۸۸)

مقدمه

در توانبخشی شنوایی کودکان کم­شنوا، هنگام آموزش مهارت­های شنوایی اولین اقدام توسط شنوایی­شناسان و گفتاردرمانگران، تعیین میزان توانمندی­های شنوایی کودک کم­شنوا است تا با توجه به سطح تعیین­شده، نوع تمرینات شنوایی مورد نیاز او به­طور مناسب انتخاب شود. بنابراین، قبل از شروع آموزش لازم است یکی از آزمون­های تعیین میزان مهارت­های شنوایی اجرا شود، زیرا:

· ضمانت اجرایی برای آغاز آموزش مهارت­های شنوایی (تربیت شنوایی) است؛

· پس از دوره­های درمانی، با اندازه­گیری­های مکرر، مقدار پیشرفت و توسعۀ مهارت­ها تعیین می­شود؛

· ضعف­هایی که منجر به ایجاد مشکلاتی در درک گفتار شده، شناسایی می­شوند؛

· شاخصی راهنما برای طراحی برنامۀ درمانی در تربیت شنوایی است؛

· اطلاعاتی در خصوص انتخاب یا تغییر روش­های آموزشی مختلف فراهم می­نماید؛

· تمرینات مناسب گفتاری، زبانی و شنیداری توسط درمانگران انتخاب می­شود(۱).

با توجه به مطالعات محققان مختلف در دهۀ اخیر و همچنین اهمیت تشخیص سریع آسیب شنوایی به­منظور ارائۀ هرچه سریع­تر خدمات توانبخشی در سنین پایین، نشان داده شده است که کودکان کم­شنوایی که در سنین پایین­تر مداخلات توانبخشی دریافت کرده بودند دارای مهارت­های بیشتری در عملکردهای درکی­ـ­شنیداری، رشدی، اجتماعی، ارتباطی و زبان بیانی بودند(۲). از طرف دیگر، لازم است معیارهای سنجش این مهارت­ها، جهت بررسی پیشرفت کار، در دسترس باشد(۳). بررسی آزمون­های موجود نشان داد که آزمون­های درک گفتار به­طور کلی هنجار مرجع یا ملاکی (criterion-referenced test) هستند و بیشتر آزمون­هایی که تاکنون برای ارزیابی مهارت­های شنوایی کودکان کم­شنوا ساخته شده­اند از نوع ملاکی هستند. تعداد زیادی آزمون­های غیرفارسی برای ارزیابی مهارت­های شنوایی کودکان کم­شنوا ساخته شده و در دسترس است مانند آزمون شش صدای Ling(4)، آزمون Auditory Numbers Test) ANT)(5)، آزمون GASP (Glendonald Auditory Screening Procedure) (6)، آزمون SKI-HI(7)، آزمون DASL (Developmental Assessment of Successful Listening) (8)، آزمون غربالگری Plot(9)، آزمون APT (Auditory Processing Test)(10) و غیره، اما تعداد محدودی آزمون­های فارسی در این زمینه موجود است، مانند آزمون مدرس (احمدی، ۱۳۷۵) که نوعی آزمون غربالگری مهارت­های شنوایی برای کودکان کم­شنوای ۶ تا ۷ ساله فارسی زبان و برگرفته از الگوی آزمون GASP است(۱۱)، آزمون سطح­بندی نیوشا (اسد ملایری، ۱۳۷۸) که برگرفته از الگوی آزمون DASL II است(۱۱)، آزمون تعیین سطح مهارت­های شنوایی افراد مبتلا به کم­شنوایی ملایم تا عمیق رده سنی ۲۰-۵ سال (مظاهریزدی، ۱۳۸۲) که برگرفته از الگوی آزمون APT است(۱۱).

در بررسی آزمون­های فارسی موجود(۱۲) ملاحظه شد که هیچ آزمون معتبری به زبان فارسی برای تعیین میزان مهارت­های شنوایی کودکان کم­شنوای سنین کمتر از ۵ سال، برای شروع و یا بررسی میزان پیشرفت کودک در تربیت شنوایی موجود نیست. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف اقدام به ساخت آزمونی به­عنوان ابزار اندازه­گیری پیشرفت مهارت­های شنوایی کودکان کم­شنوای ۴-۳ ساله به اجرا درآمد.

روش بررسی

این پژوهش از نوع ساخت آزمون است که در سال­های ۲-۱۳۸۱ در قالب یک طرح پژوهشی به اجرا درآمد. برای ساختن آزمون تعیین سطح مهارت­های شنوایی کودکان کم­شنوای ۴-۳ ساله که آزمون توانا نام گرفت، نیاز به آگاهی از مجموعۀ واژگان کودکان ۳ و ۴ ساله شنوا و ناشنوا بود. برای این منظور، با مراجعه به کتاب­فروشی­های ویژه کودکان، ۵۰ کتاب عمومی مناسب برای کودکان شنوای کمتر از ۵ سال و ۲۰ کتاب آموزشی ویژه ناشنوایان کمتر از ۵ سال از طریق مراکز آموزشی ناشنوایان تهیه شد. همچنین با استفاده از چندین منبع تحقیقی (احمدی ۱۳۷۵، صفایی نوایی ۱۳۷۰، ایمانی ۱۳۷۹، بیات ۱۳۸۰، امیری ۱۳۷۷) و آزمون تمیز شنیداری براساس طرح وپمن (گروه آموزشی گفتاردرمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران، ۱۳۷۸)، فراوان­ترین واژه­هایی که در سطح شناخت کودکان ۳ و ۴ ساله بود تهیه، و کلیه واژه­هایی که درصد فراوانی نسبی­شان بالای ۸۰ و قابل تصویر شدن بودند، استخراج شدند. از طرفی، با توجه به ساختار آزمون GASP و آزمون شش صدای Ling، چارچوب کلی این آزمون که دارای چهار زیر­آزمون(۱۳): ۱ـ آگاهی از وجود صدا ۲ـ تمایزگذاری بین اصوات ۳ـ شناسایی اصوات و ۴ـ درک جمله است، طراحی گردید. در ابتدا، زیر­آزمون اول حاوی ۱۰ ماده آزمون، زیر­آزمون دوم حاوی ۱۵ ماده آزمون، زیر­آزمون سوم حاوی ۱۲ ماده آزمون و زیر­آزمون چهارم حاوی ۵ ماده آزمون یعنی جمعاً ۴۲ ماده آزمون بود. پرسش­نامۀ اعتبار محتوایی که حاوی کلیه مواد آزمونی بود، تهیه و به­همراه متن کامل اجرای آزمون برای ۷ نفر از صاحب­نظران در حیطۀ توانبخشی شنوایی (یک زبان­شناس، دو گفتاردرمان و چهار شنوایی­شناس) ارسال گردید. با جمع­آوری نظرات آنها، موارد اصلاحی که مطرح نموده بودند مدنظر قرار گرفت و سپس، محتوای آزمون اصلاح شد و مجدداً آزمون اصلاح شده که در زیر­آزمون اول، ۱۰ ماده آزمون، در زیر­آزمون دوم، ۱۱ ماده آزمون، در زیر­آزمون سوم، ۹ ماده آزمون و در زیر­آزمون چهارم، ۶ ماده آزمون یعنی جمعاًً ۳۶ ماده آزمون داشت، برای دریافت نظرات نهایی ارسال شد. از آنجا که بخش­هایی از این آزمون در مجموعۀ بسته، یعنی به­صورت تصویری اجرا می­شد، کلیه تصاویر آن به­صورت رنگی و ابعاد متناسب با کودکان ۴-۳ ساله تهیه گردید. اعتبار محتوایی آزمون تعیین شد و سپس یک پیش­آزمون روی ۵ کودک شنوا و ۴ کودک کم­شنوا اجرا شد، تا مشکلات احتمالی هنگام اجرای آزمون و هم­چنین اعتبار تصاویر که از نظر ابعاد و رنگ­ها متناسب با سن کودکان ۳-۲ ساله تهیه شده بود، مشخص شوند. در پایان براساس اعمال نظرات اصلاحی و انجام پیش­آزمون، ساختار قطعی آزمون توانا به شرح زیر تغییر یافت:

زیر­آزمون اول حاوی ۱۰ ماده آزمون(پیوست۱)، زیر­آزمون دوم حاوی ۱۰ ماده آزمون(پیوست۲)، زیر­آزمون سوم حاوی ۸ ماده آزمون(پیوست۳) و زیر­آزمون چهارم حاوی ۶ ماده آزمون(پیوست۴) یعنی آزمون توانا جمعاًً شامل ۳۴ ماده آزمون است. به­علاوه، انجام پیش­آزمون منجر به تغییر چند تصویر از کارت­های آزمون و تهیه تصاویر قابل اعتماد شد، همچنین موجب برطرف کردن عوامل برهم زنندۀ تمرکز موجود در اتاق آزمون، انتخاب روش­های مناسب آموزش و ارتباط با کودکان این محدوده سنی، تأیید تناسب سطح زبانی آزمون با کودکان این محدوده سنی و تعیین میانگین زمان اجرای زیر­آزمون­ها و کل آزمون گردید. ملاک مناسب بودن سطح زبانی، بسامد بالا و میزان آشنایی کودکان شنوا و کم­شنوای ۴-۳ ساله با واژگان استفاده شده در این آزمون بود.

همان­طور که پیش­تر شرح داده شد، این آزمون شامل ۴ زیرآزمون، آگاهی از وجود صدا، تمایزگذاری بین دو صوت، شناسایی اصوات و درک جمله، است که در زیر به چگونگی پاسخ کودک، آماده­سازی کودک و اجرای آزمون و امتیازدهی در ماده آزمونی­‌های هر یک از زیرآزمون‌ها می‌پردازیم.

در هر چهار زیرآزمون، شیوۀ اجرا برای کودک ابتدا با دیدن تصاویر و شنیدن صدای آنها توضیح داده می­شود تا کودک نحوۀ پاسخ­دهی را فراگیرد. در صورت لزوم از حس لامسه نیز می­توان کمک گرفت. پس از کسب اطمینان از شرطی شدن کودک، مرحله‌ اصلی اجرای آزمون فقط از طریق شنوایی اجرا می­شود. برای این منظور، مواد آزمون از پشت سر کودک ارائه و یا از روبه­رو گفته شده و دهان با یک کارت پوشانده می­شود. در همۀ مواد آزمون­ها، برای جلوگیری از عادت به محرک صوتی و پاسخ­های کاذب، فاصلۀ بین ارائۀ محرک­ها باید به­طور تصادفی رعایت گردد. در زیر­آزمون­های اول، سوم و چهارم، محرک ۳ بار بدون توالی یکنواخت با حداقل شدت متناسب با آستانه­های شنوایی با سمعک از فاصله نیم الی یک متری ارائه می­شود. برگۀ ثبت نتایج این زیرآزمون­ها، حاوی ۳ ستون همیشه، معمولاً و به­ندرت/هرگز است که به­ترتیب دارای امتیاز ۲، ۱ و صفر می­باشند. چنانچه هر ۳ بار، پاسخ کودک درست باشد امتیاز ۲ را دریافت می­کند و در ستون همیشه علامت زده می­شود. اگر فقط ۲ بار پاسخ درست دهد امتیاز ۱ را می­گیرد و در ستون معمولاً علامت زده می­شود. در صورت وجود فقط یک پاسخ درست یا هیچ، امتیاز صفر را دریافت کرده و در ستون به­ندرت / هرگز علامت زده خواهد شد. اما در زیر­آزمون دوم، محرک ۵ بار ارائه می­شود و در برگه ثبت نتایج، برای ۵-۴ پاسخ درست، امتیاز ۲، ۳-۲ پاسخ درست امتیاز ۱ و صفر تا ۱ پاسخ درست امتیاز صفر دریافت می­کند. نکتۀ مهم در اجرای زیر­آزمون­های دوم، سوم و چهارم این است که محرک­های گفتاری به­صورت محاوره­ای ارائه می­شوند. کلیۀ مواد آزمونی ثابت است و آزمونگر نمی­تواند به دلخواه آن را تغییر دهد. مثلاًً در زیر­آزمون اول، کشف صدای غیر­گفتاری با فرکانس پایین یعنی استفاده از صدای طبل و یا در زیر­آزمون دوم، تمایزگذاری صدای گفتاری به­صورت منقطع از ممتد یعنی استفاده از هجای /با/.

در زیر­آزمون اول یعنی آگاهی از وجود صدا(پیوست۱)، ابتدا ماده آزمون کشف صدای طبل اجرا می­شود. دلیل انتخاب صدای طبل به­عنوان اولین محرک، شدت صدای بیشتر و فرکانس پایین­تر آن نسبت به دیگر محرک­های موجود در این زیرآزمون بود، زیرا موجب می­شود کودکان کم­شنوا که اغلب باقی­مانده شنوایی خوبی در محدوده فرکانس­های پایین دارند، راحت­تر شرطی شوند و پاسخ­های مثبت یا منفی کاذب آنها در ماده آزمون­های بعدی کمتر شود. سپس ماده آزمون­های بعدی اجرا می­شود. در این زیر­آزمون نوع پاسخ­های کودکان بسته به توانایی­ها و ویژگی­های فردی می­تواند به­صورت برگرداندن سر به طرف صدا، بردن دست به طرف گوش، انداختن توپ، لگو یا مهره به داخل سبد و یا بازکردن چشم­ها هنگامی که بسته است باشد و مورد قبول واقع می­شود.

در زیرآزمون دوم، یا تمایزگذاری بین دو صدا(پیوست۲)، همه مواد آزمونی در مجموعه بسته ۲ گزینه‌ای ارائه می‌شوند. برای هر ماده آزمون، کارتی شامل دو تصویر تهیه شده که برای پاسخ‌گیری آسان‌تر از کودک از آنها استفاده می‌شود. نوع پاسخ کودکان می­تواند به­صورت اشاره به تصویر، برداشتن تصویر مورد نظر از روی میز، قرار دادن یک لگو یا مهرۀ رنگی روی تصویر مورد نظر، انداختن مهره‌هایی با یک رنگ خاص برای هر یک از تصاویر داخل سبد و یا نگاه کردن به تصویر مورد نظر، بدون اشاره با دست باشد. تمایزگذاری، مهارت سطح پایینی است که می­تواند به هر دو صورت مجموعه­های باز یا بسته اجرا شود. اجرای آن در خردسالان، از جمله کودکان سنین مورد پژوهش در مجموعه باز بسیار دشوار است و بنابراین ناگزیر به استفاده از مجموعه بسته می­باشد. چنانچه هنگام شروع هر مادۀ آزمونی (پس از آموزش به کودک)، اولین پاسخ توسط آزمونگر داده شود و پاسخ­های بعدی توسط کودک با قیاس به پاسخ اولیه داده شود، در حقیقت مهارت در سطح تمایزگذاری بررسی می­شود. همچنین در صورت وجود دو تصویر، احتمال خطای پنجاه درصد وجود دارد، بنابراین در این حالت علی­رغم استفاده از تصاویر معنادار، مهارت در سطح شناسایی ارزیابی نمی­گردد، بلکه یک سطح پایین­تر یعنی در سطح تمایزگذاری است. در این زیر­آزمون نیازی به شناخت رابطۀ بین تصویر و صورت اکوستیکی آن نیست. مواد آزمونی در این زیر­آزمون برحسب سطح دشواری تنظیم شده و ویژگی­های شدت، دیرش، سرعت و زیر و بمی صداها (صرف نظر از نوع غیر­گفتاری یا گفتاری آن) که برای تمایز دادن آسان­تر هستند، به­ترتیب مدنظر قرار گرفته است. سپس اصوات گفتاری واکه­ای مدنظر است که دشوارتر از مواد قبلی است و معمولاًً مواد آزمونی همخوان­ها مدنظر قرار نمی­گیرند، چون همۀ کودکان کم­شنوا به همۀ تمرینات در سطح تمایزگذاری همخوان نیاز دارند.

در زیرآزمون سوم یا شناسایی صداها(پیوست۳)، همه ماده آزمون­ها در مجموعه بسته ۴ گزینه‌ای با استفاده از کارت­هایی که هر یک شامل ۴ تصویر است، ارائه می‌شوند. اگر پاسخ کودک به­صورت اشاره به تصویر مورد نظر، برداشتن تصویر مربوطه از روی میز، نگاه به تصویر مورد نظر بدون اشارۀ دست و قرار دادن یک لگو یا مهره رنگی روی تصویر مورد نظر باشد، مورد قبول واقع می­شود.

در زیرآزمون چهارم یا درک جمله(پیوست۴)، تعدادی از ماده آزمون­ها در مجموعۀ باز و تعدادی در مجموعۀ بستۀ چهار گزینه‌ای، با استفاده از کارت­هایی که هر یک شامل ۴ تصویر است، ارائه می‌شوند. در ماده آزمون‌هایی که به­صورت مجموعۀ بسته ارائه می‌شوند، پاسخ‌های کودک از نوع غیر­کلامی، به­صورت اشاره به تصاویر یا برداشتن تصویر است. در ماده آزمون‌هایی که به­صورت مجموعه باز ارائه می‌شوند پاسخ کودک به­صورت اجرای دستور یا به­صورت کلامی است.

یافته­ ها

از مجموع منابع جمع­آوری شده، با استناد به معتبرترین آنها، کلیه واژه­هایی که فراوانی نسبی آنها بالای ۸۰ درصد و قابل تصویر شدن و مشترک در منابع آموزشی کودکان ناشنوا و کتب دیگر ویژه این سن بوده، برای استفاده در آزمون توانا انتخاب شد. براساس چهار سطح مهارت شنوایی کشف، تمایزگذاری، شناسایی و درک(۱۳)، ساختار آزمون توانا که دارای چهار زیر­آزمون است، با توجه به این چهار سطح مهارت شنوایی ساخته شد، و قسمتی از ساختار زیر­آزمون اول بر مبنای آزمون شش صدای Ling در نظر گرفته شد. از آنجا که فقط استفاده از واکه­ها برای ارزیابی مهارت کشف صدا کافی نیست، از مواد آزمونی دیگر مانند اصوات غیر­گفتاری نیز استفاده شد. آخرین نسخه اصلاح شده آزمون توانا دارای ۳۴ ماده آزمون می­باشد. آزمون توانا برای تعیین اعتبار محتوایی، به محک ۷ صاحب­نظر در حیطه توانبخشی گذاشته شد که نتایج آن در هر یک از زیر­آزمون­ها و کل آزمون در جدول۱ ملاحظه می­شود. اجرای پیش­آزمون بر روی ۵ کودک شنوا و ۴ کودک کم­شنوا منجر به این تغییرات شد: حذف ماده آزمونی تمایزگذاری صدای غیر­گفتاری با شدت­های ملایم و متوسط مربوط به زیر­آزمون دوم: چون هر دو گروه شنوا و کم­شنوا در فهم نحوه اجرا مشکل داشتند، حذف ماده آزمونی شناسایی نام کودک مربوط به زیر­آزمون سوم: چون اجرای آن برای گروه کم­شنوا بسیار دشوار بود، تغییر نوع سوال ماده آزمونی­های پرسیدن سؤال با پاسخ بلی/ خیر و پرسیدن سؤال با پاسخ توضیحی در مجموعه باز مربوط به زیر­آزمون چهارم. اجرای پیش­آزمون نشان داد در صورت لزوم به اجرای کامل این آزمون، لازم است طی دو جلسه انجام شود، زیرا مدت زمان اجرای زیر­­آزمون آگاهی از وجود صدا، تمایزگذاری بین دو صوت، شناسایی اصوات، درک جمله و کل آزمون به­ترتیب حدود ۸ الی ۱۱، ۲۳ الی ۳۸، ۱۸ الی ۲۶، ۱۶ الی ۲۱ و ۶۹ الی ۹۴ دقیقه و میانگین مدت زمان اجرای آزمون در زیر­­آزمون­های مذکور و کل آزمون به­ترتیب برابر ۱۰، ۳۱، ۲۲، ۱۸ و ۸۲ دقیقه است. منظور از حدود زمانی اجرای آزمون در هر یک از زیر­آزمون­ها و کل آزمون، حد بالایی و حد پایینی فاصله اطمینان ۹۵ درصد بین میانگین­ها است. در هنگام پیش­آزمون مشکل دیگری در اجرای آزمون وجود نداشت و کلیه مواد آزمونی با استفاده از لب­خوانی برای کودکان کم­شنوا قابل فهم و اجرا بود.

بحث

تعیین اعتبار محتوایی، یکی از لوازم اصلی هر آزمون جدیدی است که ساخته می­شود. آزمون تعیین سطح مهارت­های شنوایی کودکان ۳ و ۴ ساله دچار آسیب شنوایی شدید(۱۴) و عمیق(۱۴) فارسی­زبان توانا دارای اعتبار محتوایی به­ترتیب: ۱۰۰، ۸۳، ۹۶، ۹۵ و ۹۴ درصد در زیر­آزمون­های اول تا چهارم و کل آزمون است(جدول۱)، که در مقایسه با آزمون مدرس (۹۷%)، و آزمون مظاهریزدی (۸۸%)، از اعتبار محتوایی بسیار مناسبی برخوردار است(جدول۲). همچنین در جدول۲، کاربرد سنی و میزان افت شنوایی، میانگین زمان اجرای آزمون و تعداد مواد آزمونی آزمون توانا با آزمون­های مدرس (الگوی فارسی GASP) و مظاهریزدی (الگوی فارسی آزمون APT) مقایسه شده است. میانگین زمان اجرای آزمون در این پژوهش حدود ۸۲ دقیقه بود. حداقل و حداکثر زمان اجرای آزمون به­ترتیب ۴۲ و ۱۶۵ دقیقه بوده و این نشان می­دهد زمان اجرای آزمون در بین کودکان بسیار متغیر بوده و کاملاً وابسته به ویژگی­های فردی کودک، مانند سن، خستگی، میزان آموزش­های قبلی و مواردی از این دست می­باشد که در جدول۲ با دیگر آزمون­های فارسی مقایسه شده است. با توجه به سن کم کودکان این تغییر­پذیری منطقی به نظر می­رسد. البته همیشه اجرای همه زیر­آزمون­ها هنگام تربیت شنوایی در همه کودکان لازم نیست. اگر کودکی امتیاز زیر ۵۰ درصد در یک زیر­آزمون به­دست آورد، زیر­آزمون بعدی اجرا نمی­گردد و به تبع آن زمان اجرای آزمون هم کوتاه‌تر می­شود. چنانچه لازم باشد کل آزمون اجرا شود، لازم است طی دو جلسه با فاصله یک روز اجرا شود. با توجه به اهمیت انجام تربیت شنوایی در سنین پایین برای کم­شنوایی­های مادرزادی، استفاده از آزمون توانا که برای کودکان سنین ۳ و ۴ سال ساخته شده و معتبر است، و به زبان فارسی تاکنون چنین آزمونی وجود نداشته، حائز اهمیت خواهد بود.

نتیجه­ گیری

آزمون توانا آزمونی برای ارزیابی سطح مهارت­های شنوایی کودکان کم­شنوای شدید و عمیق ۳ و ۴ ساله، با اعتبار محتوایی ۹۴ درصد، آزمونی آماده و قابل اعتماد از نظر ارزیابی­های آماری، شامل اعتبار ساختاری و پایایی، می­باشد و ابزاری بالینی برای شنوایی­شناسان، آسیب­شناسان گفتار و زبان و معلمین کودکان کم­شنوا محسوب می­گردد.

سپاسگزاری

با سپاس فراوان از معاونت پژوهشی، مدیریت دفتر و کارشناسان پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایران که مسئولانه و دلسوزانه طرح­های پژوهشی از جمله این طرح را هدایت کرده و می­کنند. سرکار خانم دکتر مهناز احمدی که تهیه کلیه تصاویر آزمون به­عهده ایشان بود. کلیه همکاران شنوایی­شناس و گفتاردرمان که در رفع اشکالات این آزمون کمک شایانی نمودند.

REFERENCES

1. Nerbonne MA, Show RL. Introduction to audiologic rehabilitation. 4th ed. Boston: Allyn and Bacon; 2002.

2. Downs MP, Yoshinaga-Itano C. The efficacy of early identification and intervention for children with hearing impairment. Pediatr Clin North Am. 1999;46(1):79-87.

3. Yoshinagata-Itano C. Assessment and intervention with preschool children who are deaf and hard-of-hearing. In: Alpiner JG, McCarthy MA, editors. Rehabilitative audiology in children and adults. 3rd ed. Baltimore: Williams and Wilkins; 2002. p. 140-77.

4. Downs MP, Northern JL. Hearing in children. 5th ed. Baltimore: Williams and Wilkins; 2002.

5. Erber NP. Use of the auditory numbers test to evaluate speech perception abilities of hearing-impaired children. J Speech Hear Disord. 1980;45(4):527-32.

6. Erber NP. Auditory training. 1st ed. Washington DC: GB Association for the Deaf; 1982.

7. Gelfand SA. Essentials of audiology. New York: Thieme; 2001.

8. Stout G, Windle J. The Developmental Approach to Successful Listening. 1st ed. San Diego: Singular Publishing Group; 1986.

9. Sheinker J, Redfield D. Handbook for professional development in assessment literacy. Washington DC: Council of Chief State School Officers; 2001.

10. Allen SG. Auditory perception test for the hearing impaired. 1st ed. San Diego: Plural Publishing; 2007.

11. Mazaher Yazdi M, Lotfi Y, Malayeri S, Jafari Z. Auditory perception test for mild to profound hearing – impaired individuals (5-20 years) in Baghche-Ban deaf school in Karaj. Journal of Iran University of Medical Sciences. 2003;10(38):943-9. Persian.

12. Herman N. Early auditory training of children with auditory deficiencies. Acta Otorhinolaryngol Belg. 1988;42(3):327-37.

13. Tye-Murray N. Foundations of aural rehabilitation. 2nd ed. San Diego: Singular Publishing Group; 2004.

14. Schlauch RB, Nelson P. Puretone evaluation. In: Katz J, editor. Handbook of clinical audiology. Baltimore: Lippincott Williams and Wilkins; 2009. p. 30-49.

پیوست۱ـ برگه ثبت نتایج آزمون توانا ـ زیر­­آزمون آگاهی از وجود صوت

پاسخ­های قابل قبول:

الف­ـ برگرداندن سر به طرف صدا

ب­ـ دست خود را به طرف گوش بردن

ج­ـ انداختن توپ، لگو یا مهره به داخل سبد

دـ باز کردن چشم هنگامی که بسته است

شماره خرده آزمون

نام خرده آزمون

تعداد پاسخ­های درست

وجود پاسخ

صفر امتیاز= ۱ و ۰ یک امتیاز= ۲ دو امتیاز= ۳

۱-۱

آگاهی از صدای غیر­گفتاری با فرکانس پایین

ارسالی: الهه حبیبی دانشجوی ….

دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

19 − چهارده =